Thời gian qua, nhiều trường ĐH, học viện xét tuyển có những điều kiện quy định về ngoại hình, chiều cao, cân nặng khiến nhiều người thắc mắc.

Nữ sinh viên Học viện Tòa án

ẢNH: HỌC VIỆN TÒA ÁN

Tiến sĩ Lê Hữu Du, Trưởng phòng Đào tạo và khảo thí, Học viện (HV) Tòa án, giải thích vì sao một số trường cần phải đặt ra tiêu chí về ngoại hình.

Tính đặc thù của nghề nghiệp

Được biết, trong tiêu chí sơ tuyển, HV Tòa án đưa ra yêu cầu nam cao từ 1 m 60 trở lên, nặng từ 48 - 80 kg; nữ cao từ 1 m 55 trở lên, nặng từ 45 - 60 kg. Ông có thể lý giải về các yêu cầu này?

Việc đưa ra các tiêu chí về sức khỏe, hình thể không phải vì HV có quan điểm phân biệt ngoại hình của người học mà vì tính đặc thù của nghề nghiệp. Hiện nay có 4 khối cơ quan yêu cầu về sức khỏe, thể lực ngay từ khâu tuyển sinh để đào tạo, gồm: quân đội, công an, kiểm sát, tòa án. Với quân đội thì rõ rồi, ai cũng thấy yêu cầu về sức khỏe, thể lực là đương nhiên. Ngoài ra, công an, kiểm sát, tòa án là các khối cơ quan tham gia vào hoạt động tư pháp, gắn liền với các hoạt động phòng chống tội phạm, nên có tính đặc thù trong tuyển sinh và tuyển dụng. Việc các đơn vị đào tạo của các khối ngành này đưa ra tiêu chuẩn về sức khỏe, hình thể để tuyển sinh là để đáp ứng yếu tố đặc thù đó.

Không những yêu cầu về sức khỏe, thể lực, các trường trong 3 khối trên đều yêu cầu sơ tuyển, kèm theo các tiêu chuẩn để căn cứ vào đó mà sơ tuyển. Như HV Tòa án chẳng hạn, chúng tôi đưa ra điều kiện chỉ xét thí sinh đăng ký nguyện vọng 1 và 2. Vì công việc có tính đặc thù nên yêu cầu số một của chúng tôi là phải chọn được người phù hợp hơn, giúp sinh viên khi ra trường được tuyển dụng vào nghề thì làm việc có đam mê, tâm huyết, đóng góp được cho xã hội nhiều hơn, hoàn thành trách nhiệm được tốt hơn. Có những người dưới ngưỡng tiêu chuẩn mà mình đưa ra trong sơ tuyển, không phải do người ta không có khả năng để theo học, mà phù hợp với những nghề khác hơn.

Chúng tôi đào tạo một thẩm phán tương lai, khi họ ra trường, họ làm nghề xét xử. Quyết định của các lãnh đạo cấp cao cũng không phải là quyết định nhân danh nhà nước CHXHCN VN nhưng phán quyết của thẩm phán là nhân danh nhà nước. Khi một cán bộ đứng dậy để nhân danh nhà nước đưa ra phán quyết thì phải hình dung ngôn ngữ, giọng nói, thần thái... đều biểu thị cho quyền lực của nhà nước. Do đó, phải có sự lựa chọn phù hợp, giúp cán bộ thẩm phán tương lai làm nhiệm vụ tốt hơn.

Ngành tòa án là ngành rất áp lực, ngoài đòi hỏi kiến thức chuyên môn còn yêu cầu người học phải có phẩm chất chính trị, đạo đức, tiêu chuẩn về mặt trạng thái sức khỏe thể lực thì mới đáp ứng được tốt công việc. Làm án, liên quan tới việc định đoạt sinh mạng chính trị của bao nhiêu con người, nhiều thứ mệt mỏi, không có sức khỏe tốt (với những tiêu chuẩn cụ thể) thì khó hoàn thành nhiệm vụ. Do tuyển phục vụ cho ngành với lượng chỉ tiêu rất ít, mà mình không sàng lọc, lựa chọn kỹ, dẫn tới các em không đam mê, tha thiết với nghề, vào rồi lại bỏ, vừa lãng phí tiền của nhà nước, tiền của ngành, lại vừa ảnh hưởng không tốt cho xã hội. Thà rằng dành suất đó cho các em khác thực sự yêu thích nghề, vào học sẽ tốt hơn rất nhiều.

Các tiêu chuẩn sơ tuyển HV Tòa án đã đặt ra từ 3 - 4 năm nay, kể từ lúc HV được thành lập, không hiểu sao năm nay lại gây chú ý cho dư luận xã hội như thế!

Không khuyến khích người không có ý định làm việc cho ngành dự thi

Vậy khi trúng tuyển và nhập học là sinh viên đã được tuyển dụng vào ngành, hay khi ra trường vẫn phải cạnh tranh để xin việc?

Tuy mục tiêu là đào tạo nguồn lực cho ngành, nhưng khác với bên công an, quân đội, việc tuyển dụng vào các ngành kiểm sát, tòa án phải theo luật Viên chức. Nghĩa là nếu sau khi tốt nghiệp HV Tòa án, các em sẽ được ưu tiên tuyển dụng vào ngành, nhưng không có nghĩa các em được đương nhiên trở thành cán bộ của ngành mà vẫn phải trải qua kỳ thi tuyển dụng. Nhưng các em sẽ có lợi thế về chuyên môn nghiệp vụ nếu được đào tạo ở HV Tòa án, nơi cung cấp kiến thức chuyên ngành từ rất sớm và bài bản.

Với những thí sinh thi vào HV Tòa án nhưng ra trường muốn phục vụ cho xã hội thì không nhất thiết phải đáp ứng các tiêu chuẩn về sức khỏe, hình thể của ngành tòa án?

Như tôi vừa chia sẻ, trong chỉ thị của Bộ Chính trị về việc thành lập HV nói rất rõ, HV Tòa án đào tạo để phục vụ nhu cầu nhân lực cho ngành. Chi phí đào tạo có phần do nhà nước chi trả chứ không chỉ do người học đóng góp, nên HV không khuyến khích những em không định làm việc ở ngành tòa án thi vào HV Tòa án.

HV đặt ra yêu cầu cao về sức khỏe, hẳn là trong chương trình đào tạo cũng có cấu phần rèn luyện thể chất, thưa ông?

Hiện tại, giáo dục thể chất của HV thực hiện giống như các trường ĐH khác, là chương trình bắt buộc. Tuy nhiên, chúng tôi đang có dự định thiết kế để trong chương trình có đào tạo võ thuật. Thẩm phán khi xử những phiên tòa phức tạp, thậm chí có những vụ việc khi xử, gia đình đương sự vác cả gậy gộc đến dồn tòa chạy tán loạn, cho nên phải nghĩ đến những phương án để giúp các thẩm phán trong tương lai có khả năng tự vệ. Đây là nghề gắn với tội phạm, đấu tranh với tội phạm, cho nên nhiều áp lực, rủi ro.

Tiêu chuẩn thể hình mà HV đặt ra căn cứ vào đâu, thưa ông?

Chúng tôi cân đối trên cơ sở tiêu chí ở mức độ trung bình thấp về chiều cao, cân nặng để đảm bảo cân đối. Viện kiểm sát, Tòa án đưa ra tiêu chí thấp hơn. Tòa án tiếp thu các tiêu chí bên Viện kiểm sát để đưa ra tiêu chí.